Nie wiemy. To jedno z pytań, na które nie znamy jednoznacznej odpowiedzi (w przeciwieństwie do ochronnego działania szczepionek). Tworzenie „czarnego PR” jest niewskazane, gdyż nie ma dowodów by amantadyna była „nadzwyczajnie” groźna (choć skutki uboczne leków, w których substancją czynną jest amantadyna, oczywiście występują, o czym niżej).
Jeszcze bardziej niewskazane jest jednak fetowanie zwycięstwa nad COVID-19, które zapewnić ma właśnie amantadyna. Nie ma wystarczających dowodów by stwierdzić, że leczenie amantadyną jest skuteczną terapią przeciw COVID-19.
W tym sensie amantadyna „może być groźna”, bo może powodować (i u wielu powoduje) fałszywe poczucie bezpieczeństwa zachęcające do nieszczepienia się i niezachowywania zewnętrznych środków ostrożności jak DDM (Dystans-Dezynfekcja-Maseczka) lub WNT (Wietrzenie- Maseczka-Testowanie), co zwiększa ryzyko zakażenia i jego konsekwencji.
Czym jest amantadyna?
Amantadyna to substancja stosowana w leczeniu zakażeń wywołanych przez wirus grypy typu A, który jest najczęstszą przyczyną epidemii grypy. Amantadyna i jej pochodna, rimantadyna, mogą być z powodzeniem stosowane w zapobieganiu i leczeniu tego typu. Amantadyna ma również pewną zdolność do zmniejszania objawów drżenia i spowolnienia ruchów u pacjentów dotkniętych chorobą Parkinsona.
Mechanizm działania amantadyny polega na uwolnieniu w organizmie dopaminy, jednego z najważniejszych neuroprzekaźników odpowiedzialnych za pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego. W ten sposób amina zawarta w amantadynie wpływa na zmniejszenie objawów typowych dla choroby Parkinsona, czyli bezczynności ruchowej oraz sztywności i drżenia mięśni. Amantadyna skutecznie hamuje też replikację niektórych wirusów poprzez wpływanie na ich materiał genetyczny np. wirusa grypy typu A.
Jak wyglądają badania na temat działania amantadyny na COVID-19?
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Wydział Świadczeń Opieki Zdrowotnej 19.11.2020 r. opublikowała raport pt. „Przegląd doniesień naukowych dla amantadyny stosowanej w leczeniu COVID-19”.
W analizie uwzględniono wyniki trzech badań: 1 obserwacyjnego retrospektywnego – Mancilla-Galindo 2020 oraz 2 opisy serii przypadków – Aranda-Abreu 2020 oraz Rejdak 2020.
Autorzy pierwszego badania wskazują na brak zasadności stosowania amantadyny u pacjentów z COVID-19 do czasu uzyskania dowodów wyższej jakości pochodzących z badań klinicznych z randomizacją. Równocześnie wskazują, że uzyskane wyniki mogą stanowić przesłankę do zaniechania dalszych badań.
Autorzy drugiego badania (Aranda-Abreu 2020) wnioskują, że amantadyna jest skuteczna w leczeniu COVID-19, prowadząc do wyleczenia pacjentów bez konieczności hospitalizacji i wentylacji mechanicznej.Trzeba jednak zwrócić uwagę na poważne ograniczenia badania, tj.: niska liczebność populacji (badano 15 osób), brak grupy kontrolnej oraz brak opisu metodyki badania, w tym brak zdefiniowania punktów końcowych dla oceny skuteczności amantadyny
Trzecie badanie (Rejdak 2020) stanowi opis serii przypadków, przeprowadzony na populacji polskiej z udziałem 22 pacjentów z (potwierdzonym w teście) zakażeniem oraz schorzeniami neurologicznymi (10 pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, 5 z choroba Parkinsona i 7 z zaburzeniami kognitywnymi). Pomimo ograniczeń badania (np. próba wynosząca 22 osoby), autorzy wskazują, że amantadyna może wykazywać działanie protekcyjne oraz może być skuteczna w ograniczaniu rozprzestrzeniania się infekcji SARS-CoV-2 , jak również występowania jej następstw neurologicznych. Raport wykazuje ciąg czynników, które wpływają na niską jakość doniesień o działaniu amantadyny.
Dlaczego nie ma tak wielu badań nad amantadyną jak nad szczepionkami?
Popularny fake news głosi, że skuteczności amantadyny nie potwierdzają badania gdyż rządy (tradycyjnie w spisku z korporacjami), nie finansują badań nad zawierającymi takimi preparatami.
To nieprawda. Przykładowo Polska Agencja Badan Medycznych (ABM) na zlecenie Ministra Zdrowia sfinansowała badanie nad skutecznością amantadyny w leczeniu COVID-19, w którym bierze udział wiele ośrodków naukowych w Polsce. Umowę miedzy ABM, a Samodzielnym Publicznym szpitalem Klinicznym nr 4 w Lublinie (jednostka wiodąca projektu) popisano 03.02.2021 roku. Badania trwają od kwietnia, a projekt otrzymał już 6,5 miliona złotych dofinansowania. Sam lider projektu prof. Konrad Rejdak stwierdza: „Nie wolno leczyć się samodzielnie czy zdobywać leku od babci lub dziadka. Jesteśmy na etapie oczekiwania na wyniki wiarygodnych badań, które, mamy nadzieję, pojawią się za miesiąc lub dwa. Każdy lek musi przejść określone procedury, bo wtedy dostajemy dowód naukowy o wystarczającej sile”.
Badania nad skutecznością amantadyny w Danii również są prowadzone i finansowane przez publiczne instytucje: Uniwersytet Kopenhaski i Szpital Uniwersytecki Hvidovre w Kopenhadze.
Czy amantadyna wywołuje skutki uboczne?
Tak jak każdy lek i preparat medyczny, leki, których substancją czynną jest amantadyna wywołują działania niepożądane. Przykładowo w wypadku leku Viregyt-K (lek przeciw grupie typu A, stosowany też w przypadku choroby Parkinsona, bazowany na chlorowodorku amantadyny):
-
- bardzo często (ponad 1/10 przypadków) pacjenci zgłaszali czerwone plamy na skórze (sinica marmurkowata) oraz obrzęk kostek.
- często (miedzy 1/100 i 1/10) zgłaszano skutki uboczne obejmujące: bóle głowy, bóle mięśni, utrudnione kontrolowanie ruchów, utrudnione zasypianie, koszmary nocne, nadmiernie pozytywny nastrój, uczucie nerwowości, lęk, depresję, omamy, uczucie zmęczenia, spadek koncentracji uwagi, przyspieszone lub nieregularne bicie serca, spadek ciśnienie krwi przy wstawaniu z pozycji leżącej mogące prowadzić do omdleń lub zawrotów głowy, utratę apetytu, suchość w jamie ustnej, zaparcia, zaburzenia mowy, zaburzenia widzenia, samopoczucie choroby, pocenie się.
W wypadku leku Amantix (dostępnego w różnych dawkach), który jest lekiem zmniejszającym nasilenie objawów choroby Parkinsona, często występują następujące działania niepożądane, m. in.: zaburzenia snu, niepokój i pobudzenie, zatrzymanie moczu u pacjentów z rozrostem prostaty, zaburzenia urojeniowe (paranoidalne) z towarzyszącymi halucynacjami wzrokowymi (wywoływane głównie u starszych pacjentów), sinica marmurkowata (czerwono-niebieskich plam na skórze układające się siateczkowato), niekiedy z towarzyszącymi obrzękami podudzi i kostek.
Co bardzo ważne: przedawkowanie leków z amantadyną ma poważne skutki zdrowotne (może doprowadzić nawet do śmierci) i co równie ważne nie jest znane antidotum na przedawkowanie takich leków. Przedawkowanie Amantixu może wiązać się z ciężkim zatruciem, które objawia się następująco: nudności, wymioty, drżenia lub drgawki, niepewny chód, niewyraźne widzenie, letarg, depresja, zaburzenia mowy, zaburzenia czynności serca.
W charakterystyce produktu leczniczego Vigeryt-K znajdziemy informacje, że przedawkowanie leku wpływa na wiele układów organizmu:
- Ośrodkowy układ nerwowy: nadreaktywność, niepokój ruchowy, drgawki, objawy pozapiramidowe, niekontrolowane skurcze mięśni, rozszerzenie źrenic, splątanie, dezorientacja, majaczenie, omamy wzrokowe, drgawki kloniczne mięśni.
- Układ oddechowy: hiperwentylacja, obrzęk płuc, niewydolność oddechowa, w tym zespół ostrej niewydolności oddechowej dorosłych (ARDS).
- Układ sercowonaczyniowy: zgłaszano przypadki zatrzymania czynności serca i nagłego zgonu sercowego. Częstoskurcz zatokowy, niemiarowość, nadciśnienie tętnicze. Układ pokarmowy: nudności, wymioty, suchość w ustach.
- Układ moczowy: zatrzymanie moczu, zaburzenia czynności nerek, w tym wzrost stężenia azotu mocznikowego we krwi (BUN)
Nie opisując już szerzej wielu przeciwwskazań (cała lista dostępna w charakterystykach produktów leczniczych) jak zmniejszone stężenie potasu i magnezu we krwi, ciąża czy choroba wrzodowa żołądka, należy stwierdzić, że z amantadyną należy się obchodzić bardzo ostrożnie i próby stosowania jej „na własną rękę” nie są dobrym pomysłem.
