Dziś wiemy już, że COVID-19 powoduje całą gamę powikłań neurologicznych, cześć z nich określa się potoczną nazwą „mgła mózgowa” (brain fog). Nazwy tej używa się również w przypadku skutków innych chorób jak borelioza czy nerwica.
Objawy tzw. mgły mózgowej obejmują dolegliwości neurologiczne, takie jak oszołomienie, problemy z koncentracją, trudności ze skupieniem uwagi czy też zamglenie świadomości. Pacjenci zgłaszają także problemy z pamięcią czy komplikacje w sferze komunikacji.
Dotychczas opisanymi objawami mgły mózgowej są m.in.:
- obniżenie koncentracji,
- przewlekłe zmęczenie,
- bóle głowy i migrena,
- problemy z pamięcią krótkotrwałą,
- zniechęcenie i brak motywacji.
Jak COVID-19 wpływa na mózg?
Dr Andrew E. Budson, wykładowca neurologii w Harvard Medical School oraz przewodniczący Science of Learning Innovation Group w Harvard Medical School Academy wskazuje na parę możliwych przyczyn.
Po pierwsze wskazuje, że COVID może powodować uszkodzenia mózgu bezpośrednio przez zapalenie mózgu. Powołując się na badania, wskazuje, że COVID-19 jest też czynnikiem zwiększającym ryzyko udaru. Po trzecie wskazując na badania pt. Neuropathologic features of four autopsied COVID-19 patients, podejrzewa, że przyczyną może być również niewystarczające dotlenienie związane z COVID-19.
Eksperci z Grupy LUX MED wskazują z kolei, że „przyczyną może być reakcja zapalna spowodowana upośledzeniem układu odpornościowego (tzw. burza cytokinowa), a ściślej mówiąc jego nadmierną aktywnością. W normalnych warunkach organizm z powodzeniem radzi sobie z nadmiarem cytokin, jednak na skutek upośledzenia fizjologicznych mechanizmów komórkowych białka te atakują delikatną tkankę nerwową.”
Czy skutki neurologiczne po COVID-19 występują często?
Jak przeczytamy w badaniu wykonanym na ogromnej próbie 236 379 pacjentów (ponad 200 tysięcy ludzi!) pt. 6-months neurological and psychiatric outcomes in 236 379 survivors of COVID-19: a retrospective cohort study using electronic health records, szacowana częstość występowania rozpoznania neurologicznego lub psychiatrycznego w ciągu kolejnych 6 miesięcy wynosiła 33,62% (ponad 1/3 pacjentów).
Również mniejsze badania wskazują na dużą częstotliwość występowania skutków neurologicznych, na przykład:
Badanie p.t. Neurological outcome and quality of life 3 months after COVID-19: A prospective observational cohort study wskazuję, że w 3 miesięcznym okresie po chorobie u 15% badanych pacjentów wystąpił jeden lub więcej zespołów neurologicznych, które nie były widoczne przed COVID-19.
Badanie p.t. Frequent neurologic manifestations and encephalopathy-associated morbidity in Covid-19 patients wskazuje, że objawy neurologiczne występowały przy rozpoczęciu leczenia Covid-19 u 42,2% badanych, w czasie hospitalizacji u 62,7% i w dowolnym momencie przebiegu choroby aż u 82,3% pacjentów.
Najczęstszymi objawami neurologicznymi wykrytymi w tym badaniu były: ostry przewlekły ból mięśni (44,8%), bóle głowy (37,7%), uszkodzenie mózgowia (31,8%), zawroty głowy (29,7%), zniekształcenie smaku (15,9%) i utrata węchu (11,4%).
Co robić gdy odczuwamy objawy „mgły mózgowej”?
Przede wszystkim należy zgłosić objawy do lekarza. Niestety obecnie nie wynaleziono leku, który niwelowałby wszelkie objawy mgły mózgowej, jednak można zmniejszać ich dolegliwość poprzez określone praktyki poprawiejące funkcjonowanie mózgu.
Wspomniany wyżej Dr Andrew E. Budson rekomenduje podjęcie szeregu aktywności, które pozytywnie wpływają na możliwości mózgu, są to:
- Wykonywanie niektórych ćwiczeń fizycznych (aerobicu)
- Jedzenie posiłków w stylu śródziemnomorskim,
- Unikanie alkoholu i narkotyków
- Odpowiednio długi sen
- Aktywności społeczne, wspomagające procesy myślowe i pamięć
- Zaangażowanie w nowe stymulujące poznawczo zajęcia
Jak długo można cierpieć na mgłę mózgową?
Zwykle stan mgły mózgowej jest przemijający, ale czas jego trwania uzależniony jest od wielu czynników, w tym od stanu organizmu i obecności chorób towarzyszących. Jednak w wypadku COVID-19 nie można jeszcze jednoznacznie wykluczyć, że część zmian okaże się trwała.
Kacper Nowina – Konopka
